Şarabın Güzellik Uykusu

“Şarap mahzende yıllanır,
Aşkın kalbimde yıllanıyor,
İkisini birden içtim
İnan içim yanıyor”

Behçet Kemal Çağlar’ın şiirinden bestelen bu şarkıyı eskiler iyi bilir. Tabii bir de eskileri sevenler. Behçet Kemal’e şiir yazdıran yıllanmış şaraplar gerçekten adama şiir yazdıracak güzelliktedir. Üstelik bunu yalnızca bizler söylemiyoruz. Yıllanmış şarap, günümüzden yaklaşık 6000 sene önce bile adından söz ettirmiş. Şarabın dünya sahnesine çıkmasına önayak olmuş, onu kutsal addetmiş Anadolu’nun ve insanlık medeniyetinin en önemli topluluklarından Hititler de şarabın yıllanmış olanınır makbul olduğunu biliyormuş. Bir Hitit tabletinde yıllanmış şaraptan şöyle bahsediliyor.
“Onda olup da bende olmayan ne var?
O bana taze şarabını sunar,
Ben ona taze süt veririm.
O bana olgunlaşmış şarabını sunar,
Ben ona iyi peynirlerimden veririm. ”
Nippur Tabletleri, MÖ. 3800

Yıllanmış şarabın iyi olması, istediğiniz her şarabı birkaç yıl kenara atıp sonra iyi şaraplara sahip olacağınız anlamına gelmiyor. Ben bunu daha şarapla ilgilenmeye başlamadan çok önce biraz acı bir şekilde öğrenmiştim. İyi bir şarapsever olan babam ben doğduğum yıl birkaç şişe şarap alıp kenara atmış. Aslında 18’ime girdiğimde ya da mezuniyetimde açar diye umuyormuş ama belli ki kendi de şaraba pek güvenemeyip –ya da sabırsızlıktan- ben 10-11 yaşıma geldiğimde şarabı açtığını ve sirkeye dönüşmüş garip sıvıyı lavaboya boşalttığını iyi hatırlıyorum. Babam için ne kadar büyük hayal kırıklığı olduğunu anlayabiliyorum.

Yıllanmanın şaraba eşsiz güzellikler kattığı tartışmasız bir gerçek. Bırakın güzelleştirmeyi, bazı şarapların içilebilir hale gelmesi için bile yıllar geçmesi bekleniyor. Ama unutmamak gereken çok önemli bir nokta var. Dünyada üretilen şarapların yalnızca %4-5 ı yıllanmaya uygun şaraplarken, geri kalanı birkaç yıl içinde tüketilmek için üretiliyorlar.

Aslında şarabı diğer alkollü içkilerden ayıran en önemli özelliği yaşayan bir içki oluşudur. Şarap tıpkı insan gibi doğar, büyür, gelişir ve ölür. Gelişimini uzun sürede tamlayan şaraplara yıllanmaya elverişli şaraplar deriz. Yıllanmayı sağlayan, şarabın sahip olduğu bazı maddelerdir. Asit ve Tanen maddeleri yıllanma sırasında şarabın en çok ihtiyaç duyduğu ve değişime uğrayan maddelerdir. Tanen genellikle kırmızı şarapta olan bir maddedir (beyaz şaraplarda fıçıdan geçen tanenlere de rastlayabiliriz) ve bu madde sayesinde kırmızı şaraplar beyazlara oranla daha fazla yıllanabiliriler. Yani asit ve tanen yönünden zengin şaraplar yıllanabilirler. Bu maddeler yönünden zengin şarapların iyi şaraplar olabilmeleri için diğer bileşenleri ile “dengeli” olması gerekir ki, denge başlı başına bir yazı konusudur.

Şaraplar yıllandıkça fiziksel ve kimyasal değişime uğrarlar. Bu değişimi en kolay renginden fark edebilirsiniz. Kırmızı şarapların rengi yıllandıkça açılır, beyaz şarapların ise koyulaşır. Koyu kehribar renkleri ve mat-donuk renkler bozukluk belirtisidir.
Ben bu tarz şaraplarla epey haşır neşir oluyorum. İşimi öğrenen herkes evin bir dolabında unutulmuş  artık şaraptan çok sirkeye yakın sıvıları önüme koyarlar ki onları tatmak bazen gerçekten acı verici olur.

Oysa ki yi yıllanmış, yıllanmaya elverişli şaraplar daha ipeksi yumuşaklığa kavuşmuş, yumuşak gövdeli şaraplar olarak karşımıza çıkarlar. İyi şaraplarda yıllanma şarabın sahip olduğu aromaları şaraba has özel kokular haline gelirler. Tıpkı çeşitli çiçeklerden yapılmış bir buket çiçeğin kendine has güzel başka ve değişik bir kokuya sahip olması gibi…

Şarabın yıllanma kriterleri çok değişse de bazı üzümlerin yıllanma potansiyelleri diğerlerine göre yıllandırılmaya daha müsaittirler. Türkiye’deBoğazkere ve Narince, yurtdışında Cabernet Sauvignon, Syrah, Nebbiolo, Tempranillo, Chardonnay, Riesling yıllandırılmaya uygun üzümler arasında sayılabilriler.

Şarabı evinizde yıllandırmaya çalışmak epey zor bir iş. Çünkü şarap yaşayan bir içki olduğu için yıllandırılabilir ve eğer siz ona yaşayacak uygun bir ortam sağlamazsanız erkenden göçüp gider. Şarap saklamak için yüzyıllar boyu insanlar mahzen ortamnı tercih etmişlerdir. Bunun nedeni mahzenlerin sabit ısı ve neme sahip ışık almayan ortamlar oluşudur. Şarabı yıllandırmak için 70-75 % nem oranına sahip 14-18 derece sabit ısılı karanlık bir yere ihtiyacınız var. Çağdaş yaşamımızdaki apartmanlarda sağlanması çok zor şartlar değil mi? Bunun için yapılmış şarap saklama dolapları evler için en iyi çözümleri sunuyorlar. Pekte ucuz olmayan fiyatlara ülkemizde de bu dolaplar satılıyor.

Şarabı yıllandırmak değil ama yıllanmış bir şarap almak istiyorsanız dikkat etmeniz gereken bazı noktalar var. Yıllanmış bir şarap alırken kontrol edilmesi gereken en önemli nokta, mantarla şarap arasında şişenin boynundaki boşluğun normalden fazla olmaması ve şarabın mantardan sızmamış olmasıdır. Yıllanmış şaraplarda tortu oluşması olağan bir durumdur.

Sözün özü yıllandıkça güzelleşecek umudu ile her önünüze gelen şarabı saklamaya kalkmayın. Yıllanmış iyi bir şarap içeceğim diye hayaller kurup tüm özelliğini yitirmiş bir şarapla karşılaşabilirsiniz.

Yıllanmış Şarap Nasıl Anlaşılır

Yıllanmış şarapların öncelikle renkleri farklılık gösterir. Beyaz şaraplar yıllandıkça renkleri açılır. Kırmızı şarapların ise yıllandıkça renkleri koyulaşır. Yıllanmış şaraplarda tortu görülmesi normaldir. Fakat bir şarap bulanık ve koyu kahverengi renkte tüm parlaklığını kaybetmiş bir halde ,görünümü de kokusu da sirkeyi andırıyorsa bozulmuş bir şaraptır.

1/31/2014
Yorum