Çocukluk yıllarımdan unutamadığım nostaljik kokular vardır. Yazları yaşamış olduğumuz Ada’da atların dışkısı, yasemin, mimoza, havadaki iyot ve çarşıda pastaneden gelen poğaça kokuları. İlerleyen yıllarda vapura binmeden önce alarak yolda kokladığım bostan patlıcanlarına veya patateslere saplanmış yaseminlerin mis kokuları, çok uzun süredir kayıplara karışmış olmasına rağmen hala burnumdadır. Keza balığa çıktığımızda da, kilolarca balıkla haşır neşir olmamız sonucunda ellerime ve üstüme sinen kokular. İlerleyen yıllarda yine unutamadığım babamın kullanmış olduğu traş losyonu “Old Spice”ın kokusu. Bu losyon belki de ithal edilen tek markaydı zira sınıfta hepimiz aynı kokardık. Bu kokuları ne zaman duysam geçmiş günler ve hatıralarım gözümün önüne gelir.İlerleyen yıllarda farklı kokular ilgimi çekerken, babamın traş losyonu artık yerini kız arkadaşlarımın kokularına bırakmaya başlamıştı.
Yaşım daha da ilerleyince unutamadığım ve beni etkileyen gizemli kokuların değiştiğini fark ettim. Benim için artık gizemli kokular, ailemin ve sevdiklerimin kokularıydı. Geçen zamanla birlikte, mutfak ve kadehlerden gelen kokular da ilgimi çekmeye başladı. Eğitimimi Almanya ve Kaliforniya’da yapmama rağmen, o dönemlerde farklı kokuların ilgimi çekmesi sonucu şarap kokularını ıskaladım. Ancak sonradan depreşen bu aşk, beni yurtdışında şarap eğitimi almaya kadar götürdü. Sabahları erkenden başlayan derslerimizde günde 15-25 farklı şarabı koklama ve tatma fırsatı buluyorduk. Böylece çocukluk yıllarımdan beri geliştirme konusunda pek fazla çaba göstermediğim burnum, her geçen gün gelişiyordu. Günler geçtikçe ve her dönemin sonundaki sınavlara yaklaştığımızda, her birimiz yavru av köpeklerine benzer davranışlar sergiliyorduk. Hayvanlarda koku alma duygusu insanlara göre çok daha fazla gelişmiş olduğu gibi, aynı zamanda onlar için bir iletişim aracıdır. Köpekler koku ile, alan işaretlemesi ve aralarındaki hiyerarşik yapı hakkında bilgi sahibi olurlar. Kokular çiftleşme dönemlerinde de hayvanlar arasında bir iletişim aracı olarak kullanılır.
Bizim Beagle’ımız Jimmy’nin karla kaplı zeminde bile kuru bir ekmek parçasını bulmasını takdir ederken, hızlı davranmazsak güzel mamaların üstüne onu afiyetle yemesine hala anlam veremem. Çok değerli olan ve nadir bulunan tartuffo’yu en kolay dişi domuzlar bulabilmektedir. Zira bu mantarın salgıladığı koku, erkek domuzların salyalarında bulunan ve çiftleşme dönemlerinde salgıladıkları kokuya çok benzemektedir. Kokular insanlarda gen yapısına ait bilgileri verir. Eskiden bir sürü hastalık salgıladıkları farklı kokularla tespit edilirmiş. Kanser vakalarını da, yine bazı köpeklerin koku marifetiyle tespit edebildiğini biliyoruz.
İnsanlarda vücut kokuları aynı zamanda cinsel davet mesajları da gönderir. İngiltere’de Shakespeare döneminde, hanımlar elma dilimlerini koltuk altlarında bir süre tuttuktan sonra aşk elması olarak aşıklarına yollarlarmış. Napolyon ise seferden eve dönmeden Josephine’e “sakın yıkanma birkaç günde Paris’teyim” diye mesaj göndermiştir. Kokuların gizeminden bahsederken askerdeki Temel’i de unutmamak gerekir. Onbeş günlüğüne askerden memlekete izine giden Temel’e dönüşünde memleket özlemi çeken arkadaşları; “ula Temel kim bilir neler yedin içtin, bir yellen de memleket havası alalım” demişler.
Güzel kokular burunlarınızdan eksik olmasın…
